Popüler Yayınlar

1 Aralık 2007 Cumartesi

ÇÖĞRE AĞACI İBRADI MAŞAT ÇUKURVİRAN ORMANA ÜRÜNLÜ (UNULLA) DÜZLEN


Çöğre Ağacı...Antalya’nın İbradı ilçesinin Maşat mahallesinin türkülerinden biridir Çöğre Ağacı. Yörede çitlembik ağacına çöğre adı verilir. Çöğrenin korumunun, yani toplu halde bulunan küçük meyvelerinin öğütülerek una karıştırıldığı da olurmuş eskiden. Maşat, İbradı merkezine 8 km uzaklıktadır. Türküleri ve insanlarının sıcaklığı, cana yakınlığı ve müziğe olan tutkularıyla bilinir. “Şu Maşat’ın kızları/ Baygın bakar gözleri/ Gözlerine bakarken/ Kaybettim öküzleri” türküsü meşhurdur. Bu yöre müziğinde vurmalı çalgılardan tef çokça kullanılır. Oyunlarda kaşık yaygındır. Bir düğünde ya da eğlencede 5-6 tefçi yan yana oturur, önlerine bir ateş yakarlar. Tefçilerin arkasına da türkülere katılacaklar oturur. Düğün sahibi bu grubun içkisini verir. Ama gene de o düzene gelenler koltuklarının altlarına içkilerinin kıstırır gelir. Gevşeyen tefler ortadaki ateşte ısıtılır ve gerdirilir. Kınaya, gelin almaya giderken de tefler çalınarak gidilir. Teflerin çıkardığı sesler gizemli ve dayanılmaz bir ahenk oluşturur. Tef çalmaktan yorulanlar tefi bir başkasına verir dinlenir ya da oyuna kalkar. Çöğre Ağacı türküsü çok eski bir türküdür. Bir sevdayı anlatır ama belli ki kavuşulamayan bir sevdayı...Temelli kavuşulamasa da zaman zaman taş diplerinde birlikte olunmaktadır. Türkü yakıcı, öteki dünyada kavuşacağına inammaktadır sevgilisine. “Verin martinimi” diyerek silahından medet umar! Bu türküyü İbradı türküleri ve halkbilim ürünlerini araştıran Sami Demircioğlu derlemiştir. Kaynak kişi olarak eşi Sevil Demircioğlu’nun adı geçse de türküyü 1895-1980 yılları arasında yaşayan Bayramoğlu Hasan’la 1914 doğumlu Teke Mustafa’dan dinlemiştir. Baba oğul bu kişiler hem def çalıp türkü okumakta hem de oyun oynamakta mahir insanlarmış. Türkünün sözleri şöyle:“Çöğre ağacında anam biter mi korum Mapusta yatana gelir mi ölümBize Hak’tan geldi anam ayrılık zulümGel güle güle ayrılalım ağlamaBen yolcuyum beni yoldan eğlemeGüz gelsin de anam sıyıralım çöğreyiKoynumda sakladım pullu çevreyiNe sen gelin oldun anam ne ben güveyiKız yandım göğsünün düğmelerineAnan seni vermez değmelerineYalılarda olur anam geyik tekesiEsnedikçe gül kokuyor nefesiBen ölürsem kimler olacak o yarimin efesiDolan dolan taş dibinde yatalımBöyle böyle olmayacak kolayına bakalımEşerim eşerim anam temel bulunmazEşmeyeyim derim sevdam durulmazAlnı kırkmalımın anam boynu vurulmazUrgan urgan urgan can cana kurbanÜç gelinden örtünmedim bir telli yorganİkindin güneşi anam vurdu hayataSulu sulu şeftaliler döndü bayataAnan şilvarını mavilere boyataGel güle güle ayrılalım ağlamaBen yolcuyum beni yoldan eğlemeYalılarda olur anam kınalı tavşanYarin koynunda da tez olur akşamVerin martinimi yare kavuşamDolan dolan taş dibinde yatalımBöyle böyle olmayacak kolayına bakalımNotlar: Korum: çöğre çicek ve meyvelerinin toplu hali.Yalı: Sözlüklerdeki anlamının ötesinde dağ eteklerinde hayvanların bulunduğu yerler kastediliyor.Şivar: Şalvar